یاداشت/ زینب ریاضت

توهین و افترا در قانون مجازات

گروه دادبان عدالت_زینب ریاضت وکیل پایه یک دادگستری؛ جرایم زبانی برخی از جرایم از جمله توهین افترا نشر اکاذیب و قذف را در برمیگیرد و از میان جرایم مذکور بیشترین شکایات و مهم ترین آنها ناظر به توهین و نشر اکاذیب است که بعضاً شاکی در تشخیص عنوان مجرمانه نیز دچار اشتباه می‌شود و هرچند تطبیق رفتار با عنوان مجرمانه از وظایف مقام قضایی است اشتباه شاکی در شرح موضوع میتواند موجب عدم حصول نتیجه در پرونده شود.

در توضیح جرم توهین ساده باید گفت توهین می تواند با هر شکل و وسیله‌ای اتفاق بیفتد. به شکل گفتار، رفتار، نوشتار و حتی با اشارات دست و چشم. و یا به وسیله ارسال پیامک، ایمیل یا تلفن.پرتاب وسیله و…. اگرچه فحاشی و استعمال الفاظ رکیک نمونه بارز توهین است.

طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی «توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاط رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود» مجازات جرم توهین ساده به عنوان یک جرم قابل گذشت  شلاق یا جزای نقدی است، اما توهین جرمی است که در فروضی می‌تواند با مجازات سنگین مواجه شود. توهین به مأمورین دولت و مقامات سیاسی و یا رهبری به موجب مواد ۵۱۴، ۵۱۷ و ۶۰۹ قانون تعزیرات مجازات‌های سنگین تری دارد و می‌تواند موجب حبس مرتکب تا دوسال شود.

همچنین جرم به موجب ماده‌ی ۵۱۳ قانون تعزیرات توهین به مقدمات اگر مصداق ساب‌النبی باشد از مواردی‌است که مجازات اعدام دارد و درغیر اینصورت مجازات مرتکب یک تا پنج سال حبس است. فلذا جرم توهین جرمی است که گستره وسیعی از مجازات‌ها را دربرمی‌گیرد و بسته به اینکه رفتار مرتکب با کدام ماده قابل انطباق باشد مجازات مرتکب از جزای نقدی تا اعدام قابل تعیین است. لازم به ذکر است که نسبت دادن جرم به افراد مصداق جرم توهین نیست. بلکه بزه‌دیده باید تحت عنوان افترا شکایت نماید و افترا در واقع منتسب کردن یک عملی به فرد مقابل است که در واقع آن عمل نسبت داده شده جرم محسوب می‌شود به طور مثال اگر شخصی به طرف مقابل بگوید سارق یا کلاهبردار جرم توهین محقق نگردده بلکه مرتکب در صورتی که نتواند صحت گفتار خود را اثبات نماید مرتکب جرم افترا شده است.

البته جرم افترا به دو نوع افتراء لفظی و افترا عملی نیز تقسیم می‌شود و در افترای عملی مرتکب با عملیاتی همانند جاسازی مواد مخدر در منزل یا محل کار فرد مورد نظر سعی می‌کند وی را به بزهکار مواد مخدر معرفی کند که این رفتار مصداق افترای عملی است. وفق ماده ۶۹۹ اصلاحی تعزیرات افترای عملی پس از صدور قرار منع تعقیب یا برائت قطعی آن شخص بزهدیده از مواردی است که مجازات سه تا هجده ماه حبس برای مرتکب آن در نظر گرفته شده است. مطابق این ماده هر کس عالماً عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و اَدَو‌ات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می‌گردد بدو‌ن اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او‌ست بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدو‌ر قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و یا تا (۷۴) ضَربه شلاق محکوم می‌شود.

در کنار جرایم مذکور جرم نشر اکاذیب نیز موضوع شکایت تعداد بسیار زیادی از پرونده‌های جریانی در دستگاه قضا است که تقریبا در مقایسه با جرم توهین و افترا سهل‌ترین مسیر اثبات را دارد و به موجب ماده ۶۹۸ تعزیرات، نشر هرگونه مطلب کذب علیه دیگران به قصد اضرار به غیر و یا تشویش اذهان عمومی صرفنظر از اینکه ضرری به بار آورد یا خیر به عنوان یک جرم مطلق که نتیجه در آن مؤثر نیست تا یکسال حبس دارد. لازم به ذکر است با توجه به گسترش فضای و امکان ارتکاب جرم مذکور در بستر رایانه وفق ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه‌ای پیش بینی گردیده که اگر جرم نوعاً موجب هتک حیثیت شده باشد قاضی اختیار دارد تا دوسال حبس برای مرتکب تعیین نماید.

انتهای پیام/