یادداشت/ آرزو سلیمانی

ضرورت اعمال اعاده حیثیت موضوع ماده ۱۵۴ آیین نامه لایحه استقلال ۱۴۰۰ با ایجاد سامانه سخاوت

گروه باشگاه وکلا جوان_دادبان عدالت_آرزوی سلیمانی وکیل پایه یک دادگستری؛ اعاده در لغت به معنای،برگرداندن است. حیثیت در لغت به معنای اعتبار است.اعاده حیثیت نیز بازگرداندن حقوق و اعتباراتی است که به موجب حکم دادگاه از مجرم به جهت ارتکاب جرم سلب گردیده است.

انسان‌ها از آن جهت که انسان هستند عموماً دارای حیثیت فردی و اجتماعی می‌باشند. از آنجایی که تعقیب کیفری و بطریق اولی محکومیت کیفری، حیثیت افراد شدیداً خدشه‌دار کرده و از اعتبارات نیز کاسته است لذا مجرمی که حیثیت او به واسطۀ ارتکاب جرم از دست رفته مطابق شرایط قانونی می‌تواند حیثیت از دست داده را دوباره به دست آورد که این امر در حقوق جزائی اصطلاحاً اعاده حیثیت گفته می‌شود، حیثیت مجرم معمولاً با عنوان سوء پیشینه کیفری و ثبت آن در “سجل کیفری” مخدوش گردیده و تا اعاده آن همچنان بسیاری از حقوق اجتماعی وی مسلوب می‌ماند. بنابراین اعاده حیثیت عبارتست از:رفع اثر محکومیت جزایی محکوم علیه از طریق “حذف پیشینه سوء قضایی از سجل کیفری به منظور باز آوری و اعطاء مجدد زندگی مدنی به محکوم با هدف پیشگیری از تکرار جرم و تثبیت آرامش فردی و اجتماعی در سطح جامعه”.

اعاده حیثیت یا ادعای شرف از اصطلاحات علم حقوق بوده .در فرض ما به این معناست که وکیلی که به هر شکلی حقوق وی (اعم از مادی یا معنوی) از بین رفته باشد و به موجب قانون برای وی حقی در جهت اعاده حقوق ازدست رفته ایجاد شده باشد به واسطه آن بتواند آثار جرم‌انگاری را زایل کند.یکی از اشکال اعاده حیثیت ، اعاده حیثیت قانونی است و زمانی است که به موجب قانون مدتی معین از محکومیت بزهکار گذشته باشد تا به حکم قانون اهلیت به وی بازگردانده می‌شود.(جرایم علیه حیثیت در نظام حقوق کیفری ایران غلامعلی سنجری و زهره احمدیان)

برقراری اعاده حیثیت با انقضای مدت محرومیت از حقوق اجتماعی و یا اجرای حکم موضوع ماده ۶۲ مکرر قانون مجازات اسلامی بوده است.

فلسفه ایجاد ماده ۱۵۴ آیین نامه لایحه استقلال:

این ماده در آیین نامه لایحه استقلال ۱۳۳۴ وجود نداشت .اخیرا در آیین نامه ۱۴۰۰ به آن پرداخته شده است.

از علل ایجاد این ماده آن بود که وکیلی که سالیان قبل مرتکب تخلفی شده ، این تخلف را می بایست تا آخر عمر بر دوش بکشد و جزء سوابق وی همواره موجود بود و در هر استعلامی اعم از استعلام از جانب دادگاه انتظامی کانون وکلا – استعلام برای شغل نماینده مجلس -استعلام برای عضویت در هیات مدیره ذکر می شد .با آمدن ماده فوق که صراحتا بیان داشته “ می بایست کلیه آثار محکومیت وی زایل شود “ این ایراد مرتفع شد زیرا یکی از آثار محکومیت آن است که تا قبل از مدت مروز زمان ، این محکومیت در هر استعلامی ذکر شود طبیعتا با گذشت موعد مقرر در ماده این اثر یعنی ذکر محکومیت برای هر استعلام باید برداشته شود .

-شرایط ماهوی اعاده حیثیت طبق ماده ۱۵۴ آیین نامه  لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری:

ماده ۱۵۴- چنانچه وکیل به‌موجب حکم قطعی به مجازات انتظامی محکوم شود، پس از گذشت مواعد زیر اعاده حیثیت می‌شود و “کلیه آثار محکومیت وی زایل می‌گردد”:

۱- محکومیت انتظامی درجه ۱ و ۲، دو سال از تاریخ صدور حکم قطعی؛

۲- محکومیت انتظامی ۳ و ۴، چهار سال از تاریخ صدور حکم قطعی؛

٣- محکومیت انتظامی درجه ۵، شش سال از تاریخ صدور حکم قطعی.

تبصره- مدت‌های مذکور نسبت به عضویت در هیئت‌مدیره، دادگاه و دادسرای انتظامی، کمیسیون‌های کارآموزی و ترفیعات، به ترتیب چهار سال و پنج سال و هفت سال از تاریخ صدور حکم قطعی است.

-شرایط شکلی اعاده حیثیت:

۱-تقدیم درخواست اعاده حیثیت توسط محکوم علیه یا نماینده قانونی وی.
۲- مرجع رسیدگی به درخواست، دادستان یا نماینده وی در واحد اجرای احکام است .

-نحوه اجرای ماده فوق:

این ماده را می توان به دو صورت اجرا کرد:

.بعد از گذشت مواعد و دستور مرجع رسیدگی کننده به درخواست به واحد اجرای احکام نامه زده شود که این مورد از سوابق وکیل در سیستم پاک شود زیرا بنا به نص صریح ماده کلیه اثار محکومیت زایل می شود .البته فیزیک آن سابقه در پرونده موجود است.

.جلوی محکومیت هایی که مشمول مرور زمان شده عبارت “مرور زمان”قرار بگیرد .در این صورت در جواب استعلامات ، محکومیت های مشمول مرور زمان نمی بایست در جواب استعلام قرار بگیرد.

-و اما تاثیر سامانه سخاوت در ماده ۱۵۴:

اخیرا با راه اندازی فاز اول سامانه سخاوت که شفافیت عملکرد وکیل در آن نمایان میشود، ضرورت اعمال ماده فوق نمایان می شود زیرا قرار گرفتن سوابق کیفری وکیل در آن سامانه، ملاک ارزیابی شهروندان از اعتبار وکیل خواهد بود، به همین جهت اهمیت این ماده برای حفظ حقوق وکیل مشخص می شود زیرا با مرور زمان واقع شدن محکومیت ، قانونا نمی بایست آن سابقه در سامانه ثبت شود و بعد از این مدت آثار محکومیت که یکی از آنها ( درج در سامانه است) باید زایل شود تا بدون جهت از اعتبار وکیل کاسته نشود.

انتهای پیام/