محمدی کرکان: اصلاح ایرادات شکلی باعث کاهش حجم پروندههای قضایی می‌شود
گروه باشگاه وکلای جوان_آمنه سخنگو وکیل پایه یک دادگستری؛ با توجه به اهمیت حقوقی و اقتصادی قراردادها در چارچوب حقوق مدنی ایران، اجرای صحیح، دقیق و مطابق با مقررات حاکم یک ضرورت بنیادین محسوب می شود، ارتکاب به نقض برخی از این مقررات می تواند منجر به ابطال قراردادها شود. این مطلب با هدف ارائه رهنمودهای حقوقی جهت ارزیابی صحت قراردادها در حقوق ایران تدوین شده است.
مطلب حاضر با استفاده از منابع حقوقی قابل اعتماد، سعی در ارائه راهکارها و رهنمودهای قانونی مناسب برای افراد حقوقی و غیر حقوقی دارد تا بتوانند قراردادهای خود را با دقت بیشتری ارزیابی و اجرا کنند و از ظرفیت ابطال آنها به خاطر تخلف از مقررات حقوقی کاسته و از حفظ حقوق و مزایا‌ی خود اطمینان حاصل نمایند.
صلاحیت طرفین، موضوع قرارداد، محتوای مغایر با قانون، شروط قرارداد چهار مورد از موارد مهمی است که در نگاه اول از بررسی دقیق آن نباید غافل شد تا از درستی قرارداد خود مطمئن شوید. در ادامه با خواندن کامل مقاله متوجه توضیحات کامل این چهار مورد خواهید شد و مورد پنجم نیز در انتهای مطلب به آن پرداخته شده است.
۱. صلاحیت طرفین
صلاحیت طرفین یک معیار بسیار مهم برای صحت یک قرارداد است. چه این قرارداد توسط اشخاص عادی منعقد شود و چه یکی از طرفین، شرکت باشد برای هر دو طرف حتما باید اعتبار‌سنجی صورت گیرد. اشخاصی که صلاحیت قانونی ندارند امکان انعقاد قرارداد را نیز ندارند، این شامل صلاحیت اعمال و اختیارات لازم برای دخالت در یک معامله می‌شود. برای مثال، در صورتی که یکی از افراد زیر سن قانونی باشد یا ممنوع‌المعامله یا مجنون و یا فاقد اختیار امضای قرارداد باشد، صلاحیت آن فرد برای انعقاد قرارداد ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
همچنین، صلاحیت شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز در انعقاد قرارداد باید مورد بررسی قرارگیرد. باید اطمینان حاصل شود که نمایندگانی که قرارداد را امضا می‌کنند، به صورت مشروط یا مطلقاً دارای صلاحیت ارتباطی با آن شرکت هستند. اساسنامه شرکت مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود محدوده فعالیتی شرکت اجازه انعقاد قرارداد مورد نظر شما را می دهد یا خیر.
اطمینان از صلاحیت طرفین در قراردادها می‌تواند مسئله حیاتی برای تشخیص قرارداد باطل از صحیح باشد.
۲. موضوع قرارداد
در هر قراردادی، موضوع در واقع همان امری است که طرفین قرارداد در مورد آن به توافق می‌رسند. باید در مورد موضوع معامله تمامی حدود و ثغور آن به طور واضح برای هر دوطرف مشخص باشد و طرف اول همان را بفهمد که طرف دوم می‌خواهد تا قرارداد به طور صحیح منعقد شود. اگر قرارداد خدماتی باشد شرح خدمات و کیفیت خدمت، همان موضوع قرارداد است که باید روشن باشد.
در خصوص شرکت‌ها باید این امر مورد بررسی قرار گیرد که موضوع قرارداد با موضوع فعالیت شرکت در اساسنامه مطابقت دارد. مدیر شرکت نمی‌تواند خارج از حدود فعالیت‌های مندرج در اساسنامه، قراردادی با دیگران منعقد کند. موضوع قرارداد قلمرو حقوق و تعهدات طرفین را مشخص می کند.
۳. محتوای مغایر با قانون
اگر محتوای قرارداد به شیوه‌ایی با قوانین یا مقررات مخالف باشد یا حقوق طرف سومی را نقض کند، قرارداد ممکن است باطل باشد.
طرفین قرارداد در تعیین محتوا باید به قوانین و مقررات امری، که وجود دارد توجه کرده و بدانند محتوای خلاف این قوانین باطل و بدون اثر خواهد بود. مثلا قصد و رضای طرفین و اهلیت آنها و معین بودن مورد معامله و مشروع بودن جهت آن، از جمله مقررات امری قانون در مورد شرایط انعقاد قرارداد هستند.
در برخی موارد نیز مانند قانون کار و بیمه، اشخاص در مورد تعیین آثار قرارداد آزادی اراده ندارند. یا مقرراتی که دولت به منظور تثبیت قیمت‌ها برای کالاها نرخ معینی را تصویب میکند، این حالت هم فروشندگان حق فروش کالا مازاد بر نرخ مصوب را ندارند حتی اگر با یکدیگر توافق کرده باشند. اگر بر خلاف چنین مقرراتی،محتوایی در قرارداد وجود داشته باشد باطل و بلااثر است.
۴. شروط قرارداد
در انعقاد یک قرارداد طرفین ممکن است شروطی را در محتوا قراردهند که توجه به آن از مهم ترین مواردی است که می‌تواند در تشخیص قرارداد صحیح از باطل تاثیرگذار باشد. شرط، تعهد و التزامی است که تابع قرارداد اصلی است. برخی شروط باطل هستند ولی تاثیری در قرارداد اصلی ندارند و می‌توان بدون توجه به آن، قرارداد اصلی را ادامه داد.
آنچه باید بدانید این است که گاهی اوقات شروطی که خود باطل هستند، طبق قانون باعث بطلان کل قرارداد خواهد شد و طرفین نمی‌توانند این شرط را از قرارداد اصلی جدا کنند، بلکه این شرط باعث آسیب به کل قرارداد خواهد شد. مثلا اینکه اگر در قرارداد با شرطی اثر اصلی قرارداد را بدون مدت متعارف سلب کنیم، هم این شرط باطل است و هم باعث بطلان قرارداد خواهد شد. قراردادن شروطی که برخلاف شرع و قانون امری و اخلاق حسنه باشد در قرارداد باعث بطلان اصل قرارداد خواهد بود.
توجه به چهار مورد گفته شده در این مقاله به شما کمک موثری میکند برای تشخیص اولیه اینکه با قرارداد صحیحی مواجه هستید یا اینکه قرارداد پیش‌روی شما باطل است. درهر صورت آنچه باید به آن توجه کنید این است که هرقراردادی آثار و ریسک‌ها و الزامات قانونی متفاوتی نسبت به قراردادهای دیگر دارد و به طور جزئی و مشخص باید مورد بررسی قرار گیرد و آنچه قابل توجه است ذکر این نکته است که گاهی حتی استفاده از یک کلمه اشتباه باعث نابودی کامل قرارداد شما خواهد شد. مورد پنجم از مواردی است که بیشترین کمک را به شما میکند تا از چنین خطری در قراردادها دور باشید.
۵. مشورت حقوقی
برای انعقاد یک قرارداد محکم و با کمترین ریسک ممکن، تفاوتی بین این که این قرارداد توسط یک شرکت منعقد می‌شود و یا شخص عادی نیست و در هر دو صورت، امور مربوط به اعتبار یک قرارداد می‌تواند پیچیده باشد و بستگی به شرایط خاص معامله دارد. بهترین راه بررسی این پیچیدگی داشتن دانش حقوقی و اشراف کامل به موارد قانونی یک قرارداد درست است که مشورت با یک حقوقدان متخصص شما را از درگیری با این موارد پیچیده بی‌نیاز میکند.
قطعاً اشخاصی که بدون دانش حقوقی کافی و بدون مراجعه به متخصصین حقوقی اقدام به انعقاد قرارداد می‌کنند، این خطرات را می‌پذیرند که با قراردادی بدون اثر قانونی و یا باطل مواجه شده و هزینه زیادی را متحمل شوند.
انتهای پیام/
دیدگاهتان را بنویسید