یادداشت/ پوریا کریم‌پور

پوکر بازی ترامپ این بار با نفت روسیه/ آیا شاهد تلاطم در بازارهای جهانی نفت خواهیم بود؟

گروه باشگاه وکلای جوان– پوریا کریم پور وکیل دادگستری؛ 24 فوریه ۲۰۲۲ بود که ارتش روسیه حمله خود به اوکراین را آغاز کرد تا خواسته های امنیتی و نظامی خود را به ناتو و غرب تحمیل کند، هدفی که شاید تا کنون محقق نشده باشد، اما نگرانی های زیادی برای کشورهای اروپایی به همراه داشته و توان اقتصادی و صنعتی آنها را تا حد زیادی مستهلک کرده است، از همان زمان بود که کشورهای اروپایی و آمریکا تحریم های گسترده ای را بر صنعت نفت روسیه اعمال کردند.

اقدامی در اصطلاح عموم «دو سر باخت»؛ از سویی هم روسیه به سبب این تحریم ها تحت فشار اقتصادی قرار می گرفت و هم کشورهای اروپایی با افزایش هزینه تولید و هزینه جاری زندگی مردم مواجه شدند، حتی می توان گفت که اروپایی ها ضرر بیشتری را متحمل شدند چرا که از یک سو برخی از صنایع عظیم خود را با ورشکستگی مواجه کردند و از سوی دیگر روسیه با تخفیف های قابل تامل توانست فروش خود به کشورهای اروپایی را با شرکای شرقی جایگزین کند.

با این حال دولت بایدن که به اعتقاد خیلی ها عامل اصلی این جنگ فرسایشی و خانمان سوز است، هیچ گاه اجازه حمله اوکراین به زیرساخت های انرژی روسیه را نداد، حتی در راهبرد های نظام و دفاعی هم وقتی به روزهای ابتدایی این جنگ نگاه می کنیم، اخبار و گزارشات رسانه ای حکایت از آن دارد که همه توان ناتو صرف دفع حملات روسیه و از بین بردن تجهیزات فوق هایتک این کشور از جمله زیردریایی «کورسک» شده است، از سوی دیگر تجهیزات نظامی که آمریکا به اوکراین تحویل میداد همگی با هدف دفع حملات روسیه و ضربه زدن به موضع نظامی این کشور بود.

اگر تأسیساتی مثل پالایشگاه‌ها، خطوط لوله، بنادر بارگیری نفت یا مراکز ذخیره‌سازی آسیب ببینند، ظرفیت تولید یا صادرات نفت و فرآورده‌ها کاهش می‌یابد. در همان برهه هم این مسئله به وضوح خود را نشان داد و قیمت نفت تا حدودی افزایش پیدا کرد، متضرر اصلی آن وضعیت قطعا اروپایی ها بودند و در درجه دوم شاید آمریکا و کشورهای شرقی هم متضرر می شدند، خیلی ها معتقد بودند با مختل شدن جدی جریان تولید نفت و گاز و صادرات آن توسط روسیه، آمریکا هم که خود در دهه گذشته همواره بزرگ ترین صادر کننده نفت بوده است نیز دچار هزینه تولید و حامل های سوخت می شود.

با این حال دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در پستی در فضای مجازی در این خصوص به وضوح عنوان می کند: «بسیار سخت، اگر نگوییم غیرممکن است که جنگی را بدون حمله به کشور متجاوز پیروز شد. این شبیه یک تیم بزرگ ورزشی است که دفاع فوق‌العاده‌ای دارد، اما اجازه ندارد در حمله شرکت کند. در چنین شرایطی هیچ شانسی برای پیروزی وجود ندارد! وضعیت اوکراین و روسیه هم همین‌طور است، جو بایدنِ فاسد و به‌شدت نالایق، اجازه نداد اوکراین پاسخ بدهد و فقط دستور داد دفاع کند. نتیجه چه شد؟ به‌هرحال، این جنگ هرگز رخ نمی‌داد اگر من رئیس‌جمهور بودم ــ مطلقاً هیچ شانسی وجود نداشت. دوران جالبی در پیش است.»

اما ترامپ بعد به قدرت رسیدن مجدد در آمریکا یکی از اهدافی را که در خصوص روسیه و اوکراین دنبال می کرد، پایان جنگ این دو کشور بود و بر همین اساس گفتگوهای تلفنی متعددی با ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه داشت و حتی در منطقه آلاسکا بر خلاف احکام دادگاه لاهه و عرف بین الملل با وی دیدار کرد که البته هیچ نتیجه ای برای ترامپ به همراه نداشت. و در نهایت ترامپ روی به فشار اقتصادی جدید بر روسیه با تحریم خریداران نفت این کشور یعنی هند و چین آورد و از سوی دیگر پهپاد ها و تجهیزات نظامی جدیدی را به اوکراین داد تا بتوانند زیرساخت های انرژی روسیه از جمله پالایشگاه های این کشور را مورد اثبات قرار دهد.

بر همین اساس طبق گزارشی که چندی پیش میز نفت منتشر کرد، در روزهای اخیر گزارش‌های مختلفی در مورد میزان خسارت حملات پهپادهای انتحاری اوکراینی به پالایشگاه‌های نفت روسیه منتشر شده است. تعدادی از رسانه‌های خبری ادعا می‌کنند روسیه ۳۸ درصد از ظرفیت پالایش نفت خود را از دست داده است.

پالایشگاه‌های نفت روسیه شبیه بوکسوری هستند که بارهاوبارها مشت می‌خورد. او با یک ‌مشت یا حتی شش مشت نمی‌میرد. اما پس از هر ضربه، بهبودی برای او سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود. اگرچه هیچ مشتی کشنده نیست، اما می‌تواند در نهایت تا سر حد مرگ کتک بخورد. توانایی روسیه در دفع حملات اوکراین با استفاده از سیستم‌های دفاع هوایی، یک سوال جداگانه – اما مهم – است. در اینجا مهاجم از این مزیت برخوردار است: برای مسکو، استقرار مجدد پدافند هوایی در اطراف پالایشگاه ها، بسیار دشوارتر از آنست که کیف بتواند حملات خود را به پالایشگاه‌های با حفاظت پایین، هدایت کند.

شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان به نقل از دو منبع گزارش داد که آمریکا اشتراک‌گذاری اطلاعات با اوکراین را افزایش داده است تا اهداف عمیق‌تر در داخل روسیه را نیز شامل شود. همچنین الجزیره گزارش داد؛ واشنگتن به اوکراین چراغ سبز نشان داده است تا حملات به زیرساخت‌های انرژی روسیه را از سر بگیرد. اوکراین با تأیید واشنگتن، در حال اتخاذ یک استراتژی آگاهانه برای هدف قرار دادن زیرساخت‌های انرژی روسیه است.

شواهد و قرائن حکایت از این دارد که سیاست دولت بایدن در قبال جنگ روسیه اوکراین بیش از هر هدفی منافع آمریکا را دنبال می کرد و حاضر نبود ضربه اقتصادی به این کشور وارد شود، اما ترامپ بعد از شکست اهداف خود در مذاکره و گفتگو با پوتین درصدد است تا با تشدید تنش بین این دو کشور به مقاصد سیاسی خود دست یابد، ولو اینکه آمریکا و به خصوص اروپایی های فاقد انرژی از حیث اقتصادی ضررهای زیادی متحمل شوند.