بررسی تطبیقی اقدامات کشور های دنیا در جهت انگیزه سازی برای فرزندآوری و حمایت از خانواده

نویسنده: لیلی تقربی

طی چند سال اخیر، بسیاری از کشور‌های دنیا نگاه مثبتی به افزایش جمعیت دارند و بر همین اساس هم سیاستگذاری‌هایشان را به سمت و سوی سیاست‌های تشویقی افزایش جمعیت پیش برده‌اند. همچنین با توجه به کاهش باروری ایران به زیر سطح جانشینی در اواسط دهه ی 80، سیاست های پروناتالیستی ایران بعد از تقریب به دو دهه، مجددا از سال 1385 آغاز شد. کشور‌های اروپایی با نرخ رشد جمعیت منفی در رأس کشور‌هایی هستند که برای تغییر در سیمای جمعیتی‌شان اقدام کرده‌اند . سیاستهای تشویقی آنها بیشتر قالب کمکهای مالی، ایجاد تسهیلات در امر آموزش، بهداشت، حتی در قالب بسته های مرخصی و غیره مطرح میشود. اما در ایران، هنوز موانع فرزندآوری و حتی بالاتر از آن موانع ازدواج از پیش پای جوانان برداشته نشده و مشوق‌های ازدواج و فرزندآوری تنها روی کاغذ نوشته شده است. بنابر این لازم است مسئولین ایران، بسترهای لازم و همچنین مشکلات اقتصادی خانواده ها و هچنین معضلات ازدواج جوانان را برطرف نموده تا خانواده ها برای افزایش نسل و جوانان برای ازدواج، بدون هیچ مشکل اقتصادی و اجتماعی و …  به سمت این مسئله تشویق شوند.

راهکار های مبارزه با خطر سالخوردگی در کشور های جهان

باتوجه به اینکه کارشناسان  کشور های جهان هنوز برسر این که چه نوع سیاست های تشویقی می تواند موجب افزایش نرخ تولید مثل شود، اختلاف نظر دارند؛  به نظر نمی رسد این تدابیر تعادل جمعیتی را به طور کامل در کشورهای سالخورده برقرار نماید. این کشورها در شاخص هایی چون درجه قوام خانواده با یکدیگر در حال رقابت هستند.در ادامه به چند نمونه از اقداماتی که کشور های دنیا در زمینه افزایش جمعیت و تشویق به فرزند آوری انجام داده اند اشاره خواهیم نمود:

مبارزه با سالخوردگی در انگلیس

اختصاص 52 هفته مرخصی زایمان برای زنان که 39 هفته‌ی آن همراه با حقوق است. به این صورت که در 6 هفته‌ی اول دوره‌ی مرخصی 90 درصد حقوق کامل پرداخت می‌شود و در مابقی مرخصی حداقل دستمزد برای پرداخت در نظر گرفته شده است.

اقدامات جوانی جمعیت در نروژ

دادن مرخصی با حقوق به والدین جهت نگهداری فرزندان توسط بیمه‌ی ملی (سال 1956)
سیاست‌های این کشور نه فقط در خصوص افزایش جمعیت بلکه در زمینه حمایت از کودکان تازه متولد شده هم، فوق العاده است. تخفیف ساعات کاری به همراه دریافت مزایای شغلی برای والدین و تصویب قوانینی در زمینه ایجاد مراکز رفاهی و حمایتی برای مراقبت روزانه از کودکان، بخشی از این حمایت‌هاست.

راهکار دانمارک برای جوانی جمعیت

تبلیغاتی با عنوان «برای دانمارک این کار را بکن!»، توسط یک آژانس مسافرتی دانمارکی انجام می شود که زوج های دانمارکی را تشویق می کند تا در سفر بچه دار شوند. به این صورت که زوج ها اگر بتوانند ثابت کنند که در سفر بارور شده اند می توانند برنده امتیاز سه ساله محصولات و کالاهای مربوط به کودک شوند. این طرح با عنوان خلاقانه «تعطیلات به نفع کودکان» انجام می شود.

مزایای کشورهای چک و اسلواکی برای مادران

-چک: اختصاص مرخصی زایمان تا سه سال تحت شرایط خاص (با دریافت حداقل حقوق پس از مدت در نظر گرفته‌شده در قانون)

-اسلواکی: اختصاص دو سال مرخصی زایمان/ پرداخت ماهیانه 256 یورو در دو سال اول تولد بچه

راهکارهای اسپانیا و کره جنوبی

 دولت برای تولد هر بچه،2500 یورو به زوج‌ها پرداخت می‌کند. دولت کره جنوبی که سال ها با نرخ پایین زاد و ولد دست وپنجه نرم کرده است برای تشویق خانواده‌ها 3 هزار دلار برای تولد هر بچه به زوج‌ها می‌دهد. “آنگلا مرکل” صدراعظم آلمان چند سال قبل که میانگین تعداد بچه‌های خانواده‌های این کشور 1/3 بچه تخمین زده شد پیشنهاد حقوق هزار و 800 یورویی را برای مادرهایی که مراقب بچه‌های خود در خانه هستند مطرح کرده است.

اقدامات آلمان برای افزایش جمعیت

از دیگر اقدامات دولت آلمان، کمک مالی به پدران و مادران شاغلی است که به دلیل تولد فرزند خود و یا مرخصی بواسطه نگهداری از فرزند، دستمزدی دریافت نکردند؛ بنابر این حمایت مالی، مردان و یا زنانی که دستمزدی دریافت نکرده اند، دو سوم دستمزد خود را با افزایش 2.375 دلاری در هر ماه از دولت دریافت می کنند و کسانی که حقوق پایین تری دریافت می کنند 100 درصد حقوق خود را از دولت دریافت می کنند. اگر یکی از والدین در مرخصی باشد تا 12 ماه می تواند به صورت فوق در مرخصی باقی بماند با ضمانت این مسئله که بعد از 12 ماه به همان شغل قبلی خود باز می گردد و اگر هر دو والدین در مرخصی باشند تا 14 ماه می توانند اینگونه در کنار خانواده خود حضور داشته باشند.

راهکارهای فرانسه برای افزایش جمعیت

فرانسه نیز به مانند دیگر کشورهای اروپایی حمایت مالی خود از والدینی که بچه دار می شوند را به وزارت خانه های مربوطه ابلاغ کرد تا بر اساس قوانین جدید خانواده های فرانسوی نسبت به بچه دار شدن خود در فرانسه هیچ ترسی درباره از دست دادن شغل خود به دلیل مرخصی طولانی و یا مخارج فرزندان نداشته باشند. بنابر قوانین جدید، خانواده های فرانسوی تا سه سال می توانند با ضمانت اینکه به شغل خود بر می گردند، در کنار فرزند خود حضور داشته باشند؛ دولت به صورت سالانه از سه سالگی تا سنین تعیین شده نسبت به کمک هزینه های مالی فرزندان برای پیش دبستانی و همچنین دوران مدرسه و دانشگاه به خانواده ها تضمین قانونی می دهد.

سبد کالا و همچنین کاهش اخذ مالیات و استفاده از امکانات دولتی برای فرزندان و خانواده ها در نظر گرفته می شود و دولت در صورت استخدام خدمتکار برای خانواده هایی که بچه دار شده اند، هزینه خدمتکار را تاحدی تقبل می کند. دریافت سالانه 1000 یورو کمک مالی در صورت داشتن بچه‌‌ی سوم (این در حالی است که در قانون تنظیم خانواده در ایران، فرزند چهارم به بعد از حق بیمه محروم بوده‌اند.)

اقدامات سوئد و ژاپن

-سوئد: کمک هزینه اختصاصی برای کودک در این کشور مرخصی والدین 15 ماه است و آن ها اجازه دارند بعد از این مدت تا 8 سالگی کودکشان به طور متناوب مرخصی بگیرند و در زمان مرخصی، 80 درصد حقوق خود، معادل 480 روز کاری بهره مند شوند. همچنین خانواده‌هایی که بعد از 30 ماه برای فرزند بعدی اقدام می‌کنند، از امکانات ویژه‌ای برخوردار می‌شوند.

-ژاپن: بر اساس قانون کودومو تیت که در سال 2010 به وسیله حزب دمکراتیک این کشور اجرایی شد خانواده‌هایی که فرزند تا سن 15 سال دارند ماهانه تا 13 هزار ین کمک مالی دریافت می‌کنند؛ از سوی دیگر پدر و مادر یکی به یک می توانند در صورت اخذ مرخصی با نصف حقوق خود تا سقف تعیین شده در مرخصی حضور داشته باشند و بدون هیچ تغییری به کار قبلی خود بازگردند.

اقدامات موثر روسیه برای مبارزه با پیری جمعیت

کشور روسیه بعد از روی کار آمدن پوتین مشوق های لازم برای افزایش جمعیت را بیش از پیش مورد حمایت دولتی قرار داده است؛ بنابر امار منتشر شده توسط سازمان فدرال آمار روسیه دوشنبه اعلام کرد جمعیت روسیه در شش ماه نخست سال 2012، با 85 هزار تن افزایش، به 143 میلیون و صد هزار تن رسید که از افزایش اندکی در این کشور که با کاهش جمعیت مواجه است ، حکایت دارد.

روسیه حمایت مالی از خانوده هایی که برای اولین با دومین و حتی سومین بار دارای فرزند می شوند را به دولت و نهادهای مسئول ابلاغ کرده است؛ بنابر ابلاغ دولت روسیه، خانواده هایی که دارای فرزند می شوند نسبت به پرداخت مالیات تا سقف تعیین شده معاف می گردند و حمایت های مالی برای تربیت و رشد فرزندان نیز تا حدودی توسط سبدهای کالای حمایتی و همچنین به صورت نقدی به خانوده ها پرداخت می شود.

در نهایت آنچه از بررسی مشوق های لازم برای افزایش جمعیت در چند کشور به دست آمده است، حمایت دولتی و بستر سازی مناسب و همچنین اطمینان دادن به مردم برای افزایش نسل است به طوری­که مسئله اقتصادی در تمامی مشوق های در کشورهای گوناگون بیش از موارد دیگر به چشم می خورد. بنابر این لازم است مسولین در جمهوری اسلامی ایران، در کنار کار فرهنگی برای افزایش نسل، بسترهای لازم و همچنین مشکلات اقتصادی خانواده ها و هچنین معضلات ازدواج جوانان را برطرف نموده تا خانواده ها برای افزایش نسل و جوانان برای ازدواج، بدون هیچ مشکل اقتصادی و اجتماعی و … به سمت این مسئله تشویق شوند تا هرم سنی کشور در حالت تعادل قرار بگیرد.

با نصف حقوق خود تا سقف تعیین شده در مرخصی حضور داشته باشند و بدون هیچ تغییری به کار قبلی خود بازگردند.